دختر خسته از دانشگاه به منزل برگشته و بسار ناراحت و کم حوصله است. مادر به او نزدیک می شود و سعی می کند دلیل ناراحتی دخترش را بفهمد. بعد از مدتی پیگیری، دختر بالاخره آن چه که او را ناراحت کرده بیان می کند. وقتی مادر متوجه موضوع می شود،باب نصیحت را باز می کند؛ ولی هنوز چند کلمه ای نگفته که دختر با عصبانیت و آشفتگی فراوان گفتگو را قطع و با قهر محل را ترک می کند.
مادر حیرت زده است که چرا دخترش از این نصیحت ناراحت شده است، آیا او حرف بدی زده است؟
پسر چند روزی است که کلافه بنظر می رسد و به همین دلیل پدرش در صدد کمک به او بر می آید و در یک فرصت مناسب، دربارة موضوعی که به ناراحتی پسرش انجامیده با او صحبت می کند تا بتواند به او کمک کند. پسر مشکل خود که عدم موفقیت تحصیلی است را با پدر در میان می گذرد که به عصبانیت پدر میانجامد. پدر، سرزنش کردن را شروع می کند: «چرا؟ به چه دلیل در تحصیل ضعف داری؟ مگر کار می کنی ؟ و ...». پدر در حال عصبانیت و سرزنش کردن متوجه صدای بسته شدن در منزل می شود؛ پسرش با ناراحتی فراوان خانه را ترک کرده است.
در میان جوانان، اتفاق هایی مانند آن چه که در بالا مطرح شد نادر نیست. علی رغم این که بسیاری از والدین با حسن نیت و با علاقه و اشتیاق فراوان سعی می کنند به فرزندان خود نزدیک شده و به آنان کمک کنند تا موانع و سختی های زندگی را با راحتی و تدبیر بهتر بر طرف کنند، گاهی با واکنش های کاملاً متفاوتی از سوی آنان روبرو می شوند به نظر شما مشکل کجاست؟
برای مطالعه متن کامل به ادامه مطلب مراجعه فرمایید...
همانطور که گفته شد گاهی اوقات دلسوزی والدین با واکنش های نامناسب جوانان روبرو می شود. در بسیاری از این موارد، جوانان این جمله را بیان می کنند که «تو مرا درک نمی کنی» یا « من را نمی فهمی ». از سوی دیگر ، والدین نیز از برخورد فرزندان خود شگفت زده می شوند و آنان نیز احساس می کنند که فرزند قدرنشناسی دارند که متوجه حسن نیت آنان نمی شوند. به این ترتیب هر دو جزء رابطه ، یعنی والدین و جوانان، از یکدیگر ناراضی و رنجیده خاطر می شوند. در چنین شرایطی است که یک مشکل ارتباطی مهم بین والدین و نوجوانان ایجاد شده است. چرا این مشکل ایجاد می شود و برای برای برطرف کردن کردن آن چه می توان کرد؟ این مشکل در اثر ضعف در همدلی یا ضعف در بیان همدلی صورت می گیرد. منظور از همدلی، قدرت درک و فهم احساسات طرف مقابل است، حتی اگر به حال چنین احساسی را تجربه نکرده باشد. در بسیاری از اوقات، به ویژه در مواقع ناراحتی، انسانها نیاز دارند کسی آنها را درک کند و بفهمد. نه تنها مهماست که فرد، طرف مقابل را درک کند بلکه بسیار مهم است که نشان دهد او را فهمیده است.
برای آنکه بتوان همدلی را نشان دهید بهتر است دو کار انجام دهید:
- طرف مقابل خود را درک کنید. ساده ترین کار آن است که خود را بجای فرد مقابل بگذارید و تصور کنید که در شرایط او قرار داشتید و از خود بپرسیدید اگر من در چنین شرایطی بودم چه حالی داشتم، چه احساسی داشتم و .... در مقابل مثال های بالا، اگر مادر خود را جای دخترش می گذاشت آیا نصیحت کردن را آغاز می کرد؟ یا چنانچه پدر خود را در جای پسرش می گذاشت که در ترم مشروط شده و نگران ادامة تحصیل خود است آیا سرزنش را بر می گزید؟ بی تردید نه.
- نشان دهید که او را ئرک می کنید. نه تنها مهم است که طرف مقابل را درک کنید بلکه مهم است این فهم و درک را به طرف مقابل نشان دهید. بدین منظور بهتر است احساسات طرف مقابل را به او انعکاس دهید. راه های مختلفی برای انعکاس احساسات وجود دارد: از جمله تکرار جمله طرف مقابل: مثلاً هنگامی که طرف مقابل از کاری که کرده شرمنده است و احساسا شرمندگی دارد و می گوید: «از این که چنین حرفی زدم خجالت می کشم» شما می توانید با تکرار همان جمله نشان دهید که متوجه احساس وی شده اید.
بنابر این می توانید بگویید :« اگر درست متوجه شده باشم، از این که چنین حرفی زدی خجالت می کشی». بهتر است بیان همدلانة شما همراه به جمله زیر باشد: اگر درست متوجه شده باشم، اگر درست فهمیده باشم، به نظر می رسد، به نظرم و ....اهمیت چنین عباراتی در آن است که اگر فرد در درک طرف مقابل خود اشتباهی کرده باشد، طرف مقابل به راحتی و بدون احساس منفی می تواند اشتباه شما را اصلاح کند.
گاهی اوقات راحت تر است که بجای تکرار جمله طرف مقابل، فهم و خود از طرف مقابل را با جمله بندی دیگری بیان کنید. مثلاً در پاسخ به همان موقعیت قبلی می توان گفت : «شرمنده شدی، نه». گاهی اوقات نیز با گفتن کلمه ای مانند می فهمم؛ متوجه ام؛ درک میکنم می توان نشان داد که وضع طرف مقابل را درک می کنید.
- سعی کنید بیان همدلانه شما با حالت عاطفی مناسبی بیان شود. نه تنها مهم است که چه چیزی گفته شود بلکه بسیار مهم است که با چه لحنی گفته شود. سعی کنید حالت عاطفی شما با حالت عاطفی فرد مقابل متناسب باشد. بهتر است که کلام شما با حالت گرم و مناسبی گفته شود نه لحن خشک و سرد. چنانچه لحن شما سرد و خشک باشد، طرف مقابل احساس می کند که شما مصنوعی و مانند آدم آهنی برخورد می کنید و بنابراین فهم و درک شما از موضوع را احساس نخواهد کرد.
به یاد داشته باشید برخوردهای زیر کاملاً ضد همدلانه است:
* پند واندرز و نصیحت دادن.
* سرزنش کردن
* مقایسه کردن.
* کوچک شمردن مشکل.
* بزرگ کردن مشکل.
*تعریف مداهنه.
* فاجعه آمیز کردن موضوع.
* دیدگاه منطقی و خشک به ماجرا و ... .
همة روش های بالا در یک نکته مشترک هستند: خالی از درک وفهم طرف مقابل اند. تصور کنید که از موضوعی ناراحت و پشیمان اید و دربارة این موضوع با کسی صحبت می کنید. انتظار دارید طرف مقابل پگونه برخورد کند: سرزنش؟ نصیحت؟ فاجعه آمیز نشان دادن اتفاقی که رخ داده؟ ... یا لینکه احساس شما را درک کند که چه رنجی می کشید و چه احساسی دارید؟ ممکن است بگویید در بسیاری از اوقات افرادبه نصیحت و راهنمایی نیاز دارند. این درست است، حتا در این موارد نیز لازم است کهابتدا با طرف مقابل همدلی شود و سپس راهنمایی های لازم ارائه گردد.
به یاد داشته باشید که همدلی تسهیل کنندة رابطه است. این مهارت به شما کمک می کند تا مناسبات بهتری با فرد مقابل داشته باشید در چنین شرایطی بهتر قادرید به طرف مقابل کمک کنید. در حالی که اگر رابطه ای فاقد همدلی باشد به سرعت با مشکل روبرو می شود؛ همچنانکه در آغاز مقاله به دو مثال آن اشاره شد. در چنین شرایطی، رابطه ای باقی نخواهد ماند که بتوان در قالب آن به طرف مقابل کمک های فکری و مانند آن ارائه کرد. گاهی اوقات عدم همدلی به این دلیل است که برخی به غلط فکر می کنند که همدلی به معنی تایید و تصدیق کاری است. پس اگر همدلی کنیم یعنی با آن کار موافقیم یا آن کار، صحیح است. به همین دلیل هنگامی که طرف مقابل آنان رفتار اشتباهی انجام داده باشد، رفتار همدلانه انجام نمی دهند. نکته مهم این است که همدلی، تایید یا تکذیب رفتار نیست. شما با بیان همدلانه خود فقط طرف مقابل را می فهمید و این فهم و درک خود را به طرف مقابل نشان می دهید. این نکته هیچ ارتباطی با صحیحی یا غلط بودن رفتار طرف مقابل ندارد. برای اینکه بهتر به ارزش این مهارت پی ببرید سعی کنید از این مهارت در روابط خود استفاده کنید. به یاد داشته باشید همدلی یک مهارت اجتماعی است و مهارت به تکرار و تمرین نیاز دارد تا فرد کاملاً به آن مسلط شود. بنابراین در موارد مختلف از آن استفاده کنید تا تمرین شود، سپس اثر خارف العادة آن بر روابط خود به خصوص با فرزندان جوان خود تجربه خواهید کرد.
